TERUGBLIK: CENTRUMP...
 
Meldingen
Alles wissen

TERUGBLIK: CENTRUMPLAN PROCES 2019

 

(@rob-fijlstra)
Vriend
Deelgenomen: 5 jaar geleden
Berichten: 16
Topic starter  

TERUGBLIK:  CENTRUMPLAN PROCES 2019

Rob Fijlstra, 15 januari 2020

 

 

Afgelopen drie kwart jaar hebben we met elkaar een inspannend en soms spannend participatieproces inhoud- en vormgegeven. Dit heeft geleid tot een gedragen  ambitiedocument, een goed bezochte presentatie aan geïnteresseerden, en de overhandiging van genoemd document aan ons gemeentebestuur. Dit alles onder begeleiding van externe adviesbureau Inicio. Nu zijn we toe aan een terugblik op dit proces. Een grondige evaluatie is in ons aller belang, ook omdat er andere participatie-inspanningen binnen onze gemeente lopen of zullen gaan lopen. Op heel belangrijke dossiers. Alleen daarom al is het van belang om van onze ervaring een leerervaring te maken. Voor onszelf en voor onze gemeenschap. In een vijftal hoofdstukken heb ik geprobeerd mijn ervaringen te ordenen en betekenis te geven.    

 

 

  1. Serieus invulling geven aan burgerparticipatie

 

Ten diepste staan we met elkaar voor de opdracht om onze (lokale) democratie te versterken. Dit bereid ons voor op de onstuimige wereld waarin we onvermijdelijk terecht komen. Of we dat nu willen of niet. Burgerparticipatie moet daarom serieus inhoud krijgen – in allerlei vormen. Als aanvulling op of in de plaats van de meer traditionele politieke ordening.  Met politieke partijen, van wie het ledental afneemt en andere belangengroepen voor wie hetzelfde geldt. Kortom; we hebben te maken met een serieus herordeningsvraagstuk.  Daarom moet, zeker op lokaal niveau waar de democratie nog het meest dicht op de huid van de burgers zit,  aandacht worden besteed aan de volgende vragen:

  • Wat verstaan wij eigenlijk onder participatie?
  • Hoe zit het met de spanning tussen directe participatie (bijvoorbeeld onze werkgroep) en de indirecte vertegenwoordigende democratie? (Raad en College)
  • Wat was en is de invloed van de processen tot nu toe? Hoe zit het met het vertrouwen - burger/politiek, politiek/burger, politiek/ambtelijk apparaat, politiek en andere lokale gremia, zoals belangenverenigingen, adviescommissies e.d. ?
  • Is het ambtelijk apparaat voldoende toegerust op participatie?
  • Zijn College en Raad voldoende toegerust op participatie?
  • Zijn inwoners en ondernemers er klaar voor? En zijn zij hiertoe gemotiveerd?

Het is belangrijk is om genoemde stappen echt te doorlopen. Zodat ieders rol en verantwoordelijkheid volstrekt duidelijk is. Anders blijft burgerparticipatie een leeg begrip, hetgeen leidt tot voortdurend gedoe en een blijvende begripsverwarring; zeker als het spannend wordt. Een rivier zonder oevers wordt immers een modderpoel. Of om het meer concreet te maken: was ons centrumplan proces nu een voorbeeld van co-productie, co- creatie of toch gewoon een ouderwetse vorm van programma management. Met Inicio (geruggensteund door gemeenteambtenaren) in de rol van programmamanager (sturend op inhoud en proces). En met een werkgroep, die nu klaar is met haar opdracht.  Maakt dit uit? Jazeker! Vooral om een volgende keer bewuster en preciezer te kunnen kiezen voor de inrichting van het proces en de aard en omvang van de hierbij horende begeleiding.  

 

Voorstel: Laat het gemeentebestuur (hierbij geholpen door betrokken en ter zake kundige inwoners) een duidelijke en eenduidige visie ontwikkelen op burgerparticipatie en het versterken van de lokale democratie.

 

 

 

  1. De meeste ongelukken gebeuren bij start en landing

 

Na het echec met het vorige centrumplan (november 2018) besloot het College om weer op nul te beginnen. En met een ‘geheel nieuwe aanpak’; men wilde de betrokkenheid van inwoners en andere direct betrokkenen ‘opschalen van meedenken naar meedoen’. Om vervolgens geheel conform de Ouderkerkse traditie op zoek te gaan naar een extern adviesbureau. Nieuw in dit verband was wel, dat de aanbestedingsprocedure dit keer wel heel erg openbaar werd – drie bureaus (voorselectie door Gemeente) mochten zich presenteren aan de inwoners.  De energieke presentatie door Inicio, gecombineerd met wat keepersgeluk (de twee concurrenten hadden wat meer last van spanning) bepaalde hierbij in belangrijke mate de keuze. Een publiekskeuze, die meer zegt over het vermogen van de presentator om het publiek te bespelen, dan over diens vermogen om een complex proces te begeleiden. Bovenal is het een keuzeproces dat in de kern niet participatief van karakter is. Unfair ten opzichte van de ‘pitchende bureaus’ en weinig zeggend over hun veranderkundige kwaliteiten in een complexe context. Bovendien is een keuze waarbij de meeste stemmen tellen doorgaans gebaseerd op niet uitgewisselde ideeën over wat er in een gegeven situatie wel of niet werkt. Alles bij elkaar heeft deze procedure, hoe goed bedoeld ook, geleid tot een valse start. Er is bovendien tenminste één bekende  participatiedeskundige afgevallen, omdat hij zich om principiële redenen niet kon vinden in de voorgestelde procedure.

 

Voorstel:  Bekijk als gemeente opnieuw de aanbestedingsprocedure externe adviesbureaus, zeker als het gaat om participatietrajecten, en betrek hierbij vanaf het begin inhoudelijk deskundige inwoners. Zodat ook het selectieproces participatief van karakter is. Geef bureaus hierbij de kans betaald vooronderzoek te doen om van daaruit hun presentatie te doen. Zo krijg je maatwerk, nieuwe inzichten en een goed zicht op de eigenheid van het adviesbureau.             

 

De 150 aanwezigen in de kerk konden zich na de stemming aanmelden voor de werkgroep. Plus minus 36 dorpsgenoten deden dit. Vervolgens werden door Inicio 20 mensen gekozen (de criteria hierbij zijn nooit helemaal duidelijk geworden);  aangevuld met twee gemeenteambtenaren. De werkgroep is tijdens het proces overigens nooit helemaal stabiel van samenstelling geweest. Mensen konden zich laten vervangen, en zich naar bevind van zaken wel of niet zich actief profileren tijdens het proces. Op je gedrag aangesproken werd je niet. Zo werd de werkgroep een melting pot van heel verschillende belangen en zienswijzen. Met mensen, die wel of niet het grotere plaatje overzagen; met mensen die elkaar wel of niet vertrouwden. Heel veel extra vertrouwen in elkaars intenties kon op deze wijze in ieder geval niet ontstaan (dit is  in de subgroepen mogelijk wel gebeurd).    

 

Voorstel:  Met de geschetste werkwijze en de (wisselende) groepssamenstelling is het een groepsdynamisch wonder, dat er uiteindelijk toch een heel aardig resultaat behaald is. Met heel veel dank aan de enorme inzet van de penvoerders (Inicio, gemeente) en de werkgroepleden, die hiervoor hun nek tijdens de publieke presentatie uitgestoken hebben. Toch past hier een kritische analyse t,a,v, de gekozen werkmethodes. Zo is bijvoorbeeld een groep die werkelijk in staat is tot transformatie (het genereren van vernieuwing) meestal niet groter dan 7 mensen.

           

 

 

  1. Het groepsproces / de groepsdynamiek

 

In lijn met de keuze voor Inicio was het klimaat in de werkgroep te kenmerken met begrippen als pragmatisch, praktisch, aanpakken, ieder voor zich en niet moeilijk doen. Voorwaarts, zonder al te veel ruimte voor (zelf-) reflectie of bezinning. Psychologische ingewikkeldheden werden nadrukkelijk uit de weg gegaan. Terwijl die er wel waren. Dit zorgde af en toe voor oncomfortabele momenten. Aan kennismaken - in de zin van het leren kennen van elkaars diepere drijfveren en motieven, idealen en twijfels is weinig tot niets gedaan.

Heel gek was deze ontwikkeling niet. Er was immers gekozen voor de ‘mouwen opstroop en pragmatische aanpak van Inicio’ met een werkgroep die zelf werd geacht ‘neutraal en gelijkwaardig te opereren en op nul te beginnen’.  Gek is misschien wel, dat de werkgroep nooit toegekomen is aan de vraag, of deze neutraliteit wel kan of zelfs nastrevenswaard is in de context van onze gemeenschap. Want uiteraard is er niet op nul begonnen en was er  onder de tafel voortdurend het nodige aan de hand.  Zoals dit in onze politieke realiteit soms ook het geval is.  Mogelijk is dit één van de redenen, dat er gedurende ons proces weinig groepscohesie en weinig sprankeling ontstond. Een vergadering wordt dan als vanzelf een plichtpleging. Zoals we dat zo gewoon zijn; met een zekere opluchting als de bijeenkomst voorbij is.   

 

            Suggestie: Reflecteer op ons proces met de volgende vragen:

 

  1. Ben je voldoende tot mijn recht gekomen, c.q. hebben we met elkaar de aanwezige kennis en kunde optimaal gebruikt?
  2. Is je gevoel van eigenaarschap over het centrumplan versterkt of verminderd?
  3. Is het vertrouwen in elkaars intenties vergroot of verkleind?
  4. Is je enthousiasme voor participatie tijdens het proces vergroot of verminderd?
  5. Is je motivatie om actief te blijven bij vervolgstappen vergroot of verminderd?
  6. Is ons probleemoplossend vermogen als gemeenschap toe- of afgenomen?
  7. In welke mate en met welk gedrag heeft Inicio bijgedragen aan het bereiken van het groepsresultaat en de sfeer in de groep?
  8. Wat had je zelf kunnen doen om het resultaat (nog) beter te maken.

 

 

  1. Conclusies

 

We zijn nu een jaar , heel veel inspanningen en plus minus 70.000 euro gemeenschapsgeld verder. Zelfkritisch past dan natuurlijk de vraag: welk probleem hebben we nu met onze inspanningen opgelost?  En wiens probleem? Of in meer zakelijke termen: wat is als werkgroep onze ‘return on investment’?

 

  1. In ons participatieproces werd de stem van de inwoners (wellicht) voor de eerste keer als vertrekpunt genomen. Dat is winst.

 

  1. Maar het is natuurlijk alleen winst, als de opbrengst van ons proces ook daadwerkelijk serieus wordt genomen in het vervolgproces. Anders dreigt demotivatie en haken ook de betrokken inwoners af.

 

 

  1. We hebben als werkgroep met elkaar iets bijzonders te weeg gebracht. We hebben er dan ook recht op, dat in de vervolgstappen actief wordt ingespeeld op ons ambitiedocument. Met het liefst actieve inschakeling van de daartoe gemotiveerde leden van onze werkgroep.

 

  1. Bewonersparticipatie bij beleidsontwikkeling is sinds kort geen vrijblijvende zaak meer, maar wettelijk voorgeschreven. Daar zal iedereen binnen onze gemeenschap aan moeten wennen. Zo bezien is onze werkgroep dus een zeer interessant sociaal experiment. Mits er natuurlijk van onze ervaringen ook echt geleerd wordt.

 

  1. Het wordt nu snel knopen- doorhak- tijd. Ook omdat verloedering van het Kampje anders een zichzelf versterkend proces is. En de hete aardappels anders aanbranden (parkeren centrum, vestiging supermarkt, verlevendiging Kampje, horeca aan het water). Besluiteloosheid vergroot hoogstwaarschijnlijk de problemen.   

 

Evalueren betekent, als het goed is, vooral leren. Om daarna betekenisvolle vervolgstappen te zetten. Daarom is het noodzakelijk, dat ook de andere ‘partijen’ in dit proces hun evaluatie van dit proces openbaar maken. Uiteraard ook een evaluatie van Inicio; welke aanbevelingen hebben zij als extern deskundigen voor onze gemeenschap? Zodat we van en met elkaar kunnen leren. Te dikwijls wordt aan dit hoogst noodzakelijke onderdeel van een leerproces voorbijgaan. Dan wordt dé facto gekozen voor de combinatie wensdenken en bewust wegkijken, hierbij geholpen door een geheugen, dat niet heel ver teruggaat. Het altijd maar positief willen zijn, terwijl de kernoorzaak van het probleem dieper ligt. De zelfreflectie is hierdoor meestal niet diep genoeg, waardoor waardevolle leerervaringen verloren gaan. Met als gevolg dat het leren stopt, de boel stagneert en uiteindelijk de organisatie geen antwoord meer heeft op haar snel veranderende omgeving.     

 

 

  1. Doorstarten; met een hoog gevoel voor urgentie

 

Onze werkgroep heeft haar klus nu geklaard; er ligt een gedragen ambitie document; er is openhartig met de daartoe geïnteresseerde inwoners/belanghebbenden gecommuniceerd. Met streefrichtingen, waarvan we met reden kunnen aannemen, dat de bewoners er  met elkaar echt achter staan. Maar in een plan kun je niet wonen (uitspraak Jan Schaeffer) , dus begint het echte werk pas nu. We zijn nog niet eens halverwege. Of met andere woorden: We zullen als gemeenschap (alle betrokkenen) nu met elkaar meer focus en kracht moeten ontwikkelen, dan we in ons verleden beschikbaar hadden.

Nu is eerst de politiek aan zet. Ons ambitiedocument geeft een duidelijke richting aan; het is nu aan het Bestuur om hier een visie en strategie van te maken.  Hopelijk met inschakeling van alle krachten/competenties/investeerders, die daarbij kunnen helpen. Effectieve bestuurders zijn in dit krachtenveld vooral verbinders. En zo nodig knopen doorhakkers.

 

Voorstel: Organiseer een slotbijeenkomst met de werkgroep en de betrokken bestuurders , waarbinnen gezamenlijk wordt geëvalueerd wat er gewerkt en niet gewerkt heeft. Met oog op de toekomst. Ook kan dan aan de orde komen of en zo ja hoe geborgd moet en kan worden dat de opgebouwde expertise en betrokkenheid van de hiertoe gemotiveerde werkgroepleden voor het vervolg behouden blijft.


   
Citeren
Deel:

Bezoeken: 40894